تاریخچه کانتینر

در ماه مي (May) سال 2001، آقاي مالکوم پي. مک لين (Malcolm P. McLean) مشهور به لقب "پدر حمل کانتينري" در سن 87 سالگي درگذشت.از او نقل قول بر اين است که او همواره ايده اي در ذهن خود مي پروراند و آن اينکه چگونه از يک راه منطقي و استدلال عقلي، از تخليه – بارگيري و جابجائي کالا بطور متناوب در فرايند حمل جلوگيري کنيم. خلق اين ايده به سال 1930 ميلادي (قريب به 83 سال پيش) برمي گردد، زمانيکه او در بندر هوبوکن (Hoboken) شرکتي کوچک در زمينه حمل و نقل را اداره مي نمود.

براي شروع کار، مک لين کاميونهاي حاوي محموله را بر روي عرشه کشتي بارگيري مي نمود و تا نزديکترين بندر مقصد حمل مي نمود و سپس کاميون، پس از تخليه از کشتي به مقصد نهائي خود در خشکي ادامه مسير مي داد. در زمينه توسعه استاندارد سازي کانتينرها و تريلرها که توسط کشنده کاميون ها حمل مي گرديد، اين ايده را به واقعيت نزديک کرد که مي توان کانتينر و يا تريلر را به تنهائي سوار بر کشتي نمود تا امکان اختصاص فضاي بيشتر و هزينه هاي متعادل تر در فرايند حمل را فراهم نمود. بعدها، حمل تريلر ها بر روي عرشه کشتي نيز حذف گرديد و کشتي ها متمايل به حمل تنها "کانتينر" شدند.

در ابتدا صاحبان کشتي در مورد ايده مک لين ترديد داشتند. همين امر باعث شد که مک لين به فکر خريد کشتي بي افتد. از اينرو او شرکت سي لند (Sea-Land Inc) را تاسيس نمود. در اواخر سال 1990 مک لين شرکت خود را به شرکت کشتيراني مرسک (Maersk Shipping company) فروخت و از آن زمان شرکت مرسک – سي لند (Maersk SeaLand) نام اسطوره اختراع کانتينر را حفظ نمود.

در نسخه هاي چاپي قديمي نام "Ideal X" بعنوان اولين کشتي باري کانتينري ياد شده است. اين کشتي بندر Newark را در 26 آوريل 1956 بهمراه 58 کانتينر بارگيري شده به مقصد بندر هوستون (Houston) ترک نمود. امروزه Newark بخشي از ترمينال بزرگ کانتينري بندر نيويورک (New York) و نيوجرسي (New Jersey) مي باشد و نام کامل اين ترمينال Newark / Elizabeth Terminal  است.

اولين کشتي که صرف حمل کانتينر طراحي شد با نام "Maxton" ثبت گرديد که در واقع يک کشتي تانکري بود که با تغييرات بنيادين بر روي عرشه کشتي و تعبيه فضا براي حمل 60 دستگاه کانتينر در سال 1956 ساخته شد و مورد استفاده و بهره برداري قرار گرفت.

يک دهه سپري شد تا اولين کشتي کانتينربر در آبهاي سواحل اروپا لنگر انداخت. اولين کانتينر در خاک آلمان توسط کشتي "ّFairland" در بندر "برمر اوبرسي هافن" (Bremer Uberseehafen) مورخه 6 ماه مي سال 1966 تخليه گرديد. اولين کانتينرهاي مورد استفاده در بنادر شمال اروپا، کانتينر سايز 35 فوتي شرکت سي لند (SeaLand) بود. در بعضي مناطق ديگر کانتينرهاي 27 فوتي و يا سايزهاي کوچکتر غالبا مورد استفاده قرار مي گرفت. صاحبان اروپائي و ژاپني کشتيها خيلي به سرعت از منفعت و کاربرد کانتينر آگاه شدند، از اينرو سرمايه گذاري در تکنولوژي جديد فرايند حمل و نقل را آغاز نمودند.

از آنجائيکه استانداردهاي آمريکائي ها با شرايط دشوار و ضعف توان عملياتي در بنادر اروپائي و برخي کشورهاي ديگر روبرو بود، پس از چند دوره مذاکرات طاقت فرسا و پيچيده با طرفين تجاري در اروپا، موافقتنامه اي توسط آمريکائي ها مدون گرديد. نتايج اين توافقنامه، ارائه گواهي استاندارد بين المللي از سازمان ايزو (ISO) براي کانتينرها به سايزهاي 10 فوتي، 20 فوتي، 30 فوتي و 40 فوتي (در طول) منتهي گرديد. عرض کانتينرها نيز 8 فوت و به تبعيت، ارتفاع کانتينرها در اندازه هاي 8 فوت و نوع ديگري که امروزه با نام High Cube شناخته مي شود در اندازه 8 فوت و 6 اينچ معين گرديد.

جهت حمل هاي زميني در محدوده اروپا، توافق در استاندارد عرض کانتينر به ميزان 2.5 متر نيز حاصل شد که معمولا در حملهاي جاده اي و ريلي (قطار) مورد استفاده قرار مي گيرد. امروزه، اکثريت کانتينرهاي مورد استفاده در جهان با حفظ استانداردهاي سازمان جهاني ISO در سايزهاي 20 فوتي و 40 فوتي ارائه مي گردند. اگرچه در ساليان سال همواره سازمان جهاني ايزو (ISO) از زواياي مختلف تجاري تحت فشار بوده است. بعنوان نمونه از ديدگاه افزايش ظرفيت حجم بار و انبار نمودن کالا در کانتينر، بسياري از واسطه هاي حمل (Freight Forwarders) کانتينرهايي با سايزهاي بزرگتر از حد استاندارد تعريف شده قبلي را طلب مي نمودند. از اينرو خيلي از صاحبان کشتي نيز تسليم خواسته اين دسته از مشتريان بالقوه شدند و در صدد تغييرات و ايجاد امکانات لازم براي بارگيري کانتينرهاي بزرگتر مانند کانتينرهاي 48 فوتي بر روي کشتيهاي خود برآمدند. از اينرو سازمان جهاني استاندارد (ISO) نيز جهت تعريف سايزهاي جديد و بروزرساني استانداردهاي بين المللي تشويق گرديد.

کانتينرهاي جامبو "Jumbo" در سايزهاي 45 و 48 فوت در طول، 8 فوت و 6 اينچ در عرض و 9 فوت و 6 اينچ (2 متر و 90 سانتي متر) در ارتفاع، طي سالهاي بعد به بازار عرضه شد. تلاشها همچنان در بنادر آمريکا ادامه يافت و از اينرو کانتينرهاي 24 فوتي و 49 فوتي با عرض 2 متر و 60 سانتيمتر و همچنين ارتفاع 2 متر و 90 سانتيمتر جهت استفاده در اقليم دريائي آمريکا مورد بهره برداري قرار گرفت. در سالهاي اخير نيز کانتينرهاي 53 فوتي و حتي در برخي از ايالتهاي آمريکا کانتينرهاي 57 فوتي مورد استفاده قرار مي گيرد که در ميزان حجم و وزن کالاي مورد جابجا نقش بسزائي دارند. در اروپا و برخي کشورهاي ديگر، عرض باريک جاده ها اجازه تردد ايندسته از کانتينرهاي غول آسا را فراهم نمي سازد، لذا تاکنون کشورهاي تحت توسعه نيز از تغيير در استاندارهاي امروزي کانتينر (20 فوتي و 40 فوتي) جلوگيري مي نمايند و به روايتي، حاضر به ايجاد تغييرات بيادين در زيرساختهاي بنادر و تجهيزات عمليات بندري خود نمي باشند.