دستگاه هایی که در فراوری مواد معدنی جهت خرد کردن مواد اولیه استخراج شده از معدن مورد استفاده قرار می‌گیرد دستگاه های سنگ شکن می گویند.
سنگ شکن ها مواد اولیه استخراج شده از معدن را خرد کرده تا به ابعاد دلخواه موردنیاز برسند.
کار سنگ شکن چیست؟
سنگ شکن ها وظیفه کوچک کردن اندازه مواد معدنی و سنگ ها تا حدی که بتوان از آنها برای مراحل بعدی تولید استفاده کرد را بر عهده دارند. سنگ ها از نظر فرسایش ، سختی، ابعاد و میزان رطوبت متفاوت هستند و اینها عواملی است که باید به هنگام انتخاب نوع سنگ شکن مورد توجه قرار داد.
انواع سنگ شکن ها
سنگ شکن‌ها بر حسب نوع استفاده تقسیم بندی می شوند . دسته بندی های متفاوتی برای سنگ شکن ها وجود دارد
طبق یک دسته بندی بسه نوع سنگ شکن داریم :
۱- سنگ شکن‌های فکی :(Jaw Crushers)
این سنگن شکن کانی‌های درشت و بزرگ( بزرگتر از ۲۰ سانتیمتر)که از عهده سایر سنگ شکن ها خارج است را خرد کرده و برای خردایش بیشتر به دستگا ههای سنگ شکن نظیر سنگ شکن های ضربه ای تحویل می دهد.
۲- سنگ شکن‌های ضربه ای :(Impact Crushers)
از این سنگن شکن جهت خرد کردن کانی هایی با ابعادی کوچکتر از ۲۰۰ میلی متر و یا بعضا تا ۴۰۰ میلی متر (بسته به ابعاد سنگ شکن) و از سیستم چکش و سندان برای خردایش مصالح استفاده می شود، به طوری که چکش ها متحرک و سندان ها ثابت هستند.
۳ – سنگ شکن های مخروطی :(Cone Crushers)
ازاین دستگاه ها برای خردایش اولیه و ثانویه هردو مورد استفاده می گردد، زیرا این دستگاه های شرکت ممتاز سنگ شکن هم در سایز های بزرگ و هم در سایز های کوچک مورد استفاده قرار می گیرند.
4 - سنگ شکن های غلطکی:(Roller Crushers)
از این دستگاه ها برای تبدیل شن به ماسه استفاده می شود.
- سنگ شکن فکی :
این نوع سنگ شکن ساختار ساده ای دارد و به همیل دلیل در کارخانجات خردایش مواد معدنی مقدماتی از آن استفاده می شود و برای کاهش بیشتر اندازه سنگ ها از سنگ شکن های ثانویه استفاده می شود. سنگهایی که سخت و فرساینده هستند مثل سنگ آهن، کوارتزیت و کلینکر به راحتی توسط این سنگ شکن خرد می شوند.
سایز های متداول سنگ شکن های فکی: 90*30 ، 90*40 ، 90*60 ، 110*90 ، 55*80 ، 80*100 و ....که براساس دهانه ورودی مستطیل مانند آنها نامگذاری می شود، به طور مثال سنگ شکنی به ابعاد 90*30 یعنی سنگ شکنی با طول و عرض دهانه به همین ابعاد.
سنگ شکن فکی دارای دو فک یکی ثابت و دیگری متحرک است که سنگ ها با قرار گرفتن بین این دو فک خرد می شوند.
سنگ شکن های فکی خود چندین نوع هستند:
- سنگ شکن فکی تک بازویی (single toggle)
- سنگ شکن فکی دو بازویی (double toggle)
- سنگ شکن مخروطی :
سنگ شکن مخروطی در سایز های متعدد عرضه می شوند و بر اساس دهانه ورددی آنها تولید و مورد استفاده قرار می گیرند.
متداولترین سایز های این دستگاه عبارتند از:
36*2 ، 36*4 ، 36*5.5 ، 36*7 و 36*8 بوده و نوع سوپریور یا ژیراتوری(خیلی درشت شکن) در سایز های 36*9 ، 36*11 ، 36*13
که عدد کوچکتر سایز دهانه ورودی و عدد بزرگتر که در همه یکسان و برابر "36 است قطر هد سنتر هست که بر روی شافت اصلی سوار است و منتل نیز روی آن قرار می گیرد. در این نوع سنگ شکن ها به جای چکش و سندان از منتل و کانکیو استفاده می شود.
منتل: قطعه مخروطی شکل(مخروط ناقص) از جنس فولادی با آلیاژ منگنز و مولیبدن که استحکان بسیاری دارد بوده و بر روی هد سنتر و شافت اصلی سوار است.
کانکیو: این قطعه نیز شکل و جنسش شبیه به منتل بوده ولی ابعاد آن بزرگتر است، بطوری که بر روی منتل قرار می گیرد.این قطعه که ثابت نیز هست بر روی تاپشل سوار است.
اساس کار سنگ شکن های مخروطی بدین صورت است که مصالح پس از ورود به محفظه خردایش با حرکت دورانی و اکسنتریک(خارج از محور و لنگ) و مابین منتل و کانکیو فشرده شده و خرد می شوند.
از ویژگی های این دستگاه استهلاک پایین، تولیدو راندمان بالا و نگهداری و کاربری آسان آن است که سبب پر طرفدار شدن آن در بین صاحبان معادن شده است.
این سنگ شکن نسبت به رطوبت حساس است و کارایی اش به حداقل می رسد بنابراین سنگ های رطوبت دار برای این نوع سنگ شکن مناسب نیستند.
- سنگ شکن غلطکی :
در این نوع سنگ شکن دو غلطک گردان داریم که عمل خرد کردن سنگ ها توسط این و با اعمال فشار صورت می پذیرد. فاصله بین دو غلطت به راحتی قابل تنظیم است و بسته به اینکه فاصله بین این دو غلطک چقدر باشد اندازه مواد خرد شده متفاوت است. سطح این غلطک ها نیز می تواند بر حسب نیاز صاف ، برجسته و یا دندانه دار (دندانه طولی یا عرضی) باشد .
- سنگ شکن ضربه ای :
این سنگ شکن به جهت ساختار کاربردهای زیادی دارد. نحوه عملکرد آن بدین صورت می باشد که سنگها از دهانه ورودی روی چکشهایی که درحال چرخش هستند می افتند و پس از چندین ضربه و کمی خرد شدن به اطاقک خرد کننده برگشت داده می شوند و از آنجا مجددا روی چکشها می افتند و این عمل آنقدر تکرار می شود که سنگها به اندازه کافی خرد شده و از دهانه خروجی خارج می شود.در این دستگاه ها سنگ ها علاوه بر اینکه در اثر برخورد سنگ بین چکش و سندان خرد می شوند،با برخورد خود قطعات سنگ ها به همدیگر نیز عمل خردایش انجام می شود.
این نوع از سنگ شکن برای سنگهای سخت، ترد و نیمه سخت مناسب است ولی در برابر سنگهای نرم و مرطوب عملکرد مناسبی ندارد.