ديزل ژنراتور، به ترکيبي از موتور ديزل، ژنراتور و انواع متعلقات فرعي از قبيل شاسي، اطاقک ضد صدا(کنوپي)، سيستم‌هاي کنترل، قطع کننده‌هاي اضطراري مدار، سيستم پيش گرما (گرمکن)، سيستم استارت اتوماتيک و غيره که به منظور توليد برق استفاده ميشود، مي‌گويند. در نظر گرفتن سايز ديزل ژنراتور براي جلوگيري از کم شدن بار يا کمبود توان ضروري است.
مجموعه ديزل ژنراتور:
موتور ژنراتورها مي‌توانند از ? تا ?? کيلوولت آمپر (kva) براي منازل ، فروشگاهها ، ادارات کوچک و تا قدرت (3300kva) قابل استفاده براي مجتمع هاي بزرگتر نظير کارخانجات برق توليد کنند.
يک ژنراتور ???? کيلوولت آمپر را مي‌توان درون يک اطاقک ايزوله قابل حمل ( کنوپي) قرار داد. ژنراتورهاي ? مگاوات براي ايستگاه‌هاي کوچک توليد برق استفاده مي‌شوند و براي اين منظور مي‌توان از چندين دستگاه ژنراتور استفاده کرد. ژنراتورها در سايزهاي بزرگتر به صورت مجزا به محل نصب حمل شده و در آنجا مونتاژ و تجهيزات فرعي به آنها اضافه ميشود.
از ديزل ژنراتورها نه تنها براي توليد برق اضطراري بلکه به جهت تامين برق مورد نياز به صورت مستمر يا در زمان اوج مصرف و يا حتي در زماني که کمبود ژنراتورهاي بزرگتر حس ميشود استفاده مي‌شوند
کشتي‌ها و بسياري از وسائل نقليه بزرگ زميني مانند قطارها نيز از ديزل ژنراتور نه فقط براي تامين برق روشنايي بلکه براي تامين نيروي محرکه مورد نياز خود استفاده ميکنند. محرکه‌هاي برقي قبل از جنگ جهاني اول در کشتي‌ها مورد استفاده قرار گرفتند و در طول جنگ جهاني دوم به تکامل رسيدند.
دستگاه‌هاي توليد برق بر اساس ظرفيت توليد نرمال تا ماکزيمم و بر اساس قدرت توليدي و به کيلووات طبقه‌بندي و نامگذاري شده و با توجه به نوع مصرف آن براي توليد برق مستمر يا اضطراري انتخاب مي‌شوند.
بعضي از متداول ترين موتورهاي ديزلي :
کامينز CUMMINS | کاترپيلار CATERPILLAR | ولوو VOLVO | پرکينز PERKINS | ام تي يو MYU | جي ام GM | دوسان DOOSAN | ميتسوبيشي MITSUBISHI
بعضي از متداولترين ژنراتور ها:
استمفورد STAMFORD | مارلي MARELLI | مک آلته MECC ALTE
بعضي از کمپاني هاي معروف کوپله کننده ديزل ژنراتور:
کمپاني کامينزپاور CUMMINS POWER انگلستان | الکوز (الکاز) ELCOS ايتاليا |تکنوژن TECHNO GEN ايتاليا | کاترپيلار CATERPILLAR امريکا | ام تي يو MTU المان
نيروگاه هاي جزيره اي :
يک يا چند ديزل ژنراتور که بدون اتصال به شبکه برق عمل ميکند در اصطلاح در وضعيت جزيره عمل ميکنند که ويژگي‌هاي چند ژنراتور موازي که مزاياي استفاده از افزونگي و بهره وري بهتر در بارهاي جزئي را دارند، فراهم ميکند. اين پلنت، ژنراتور را بصورت آنلاين قرار مي‌دهد و غيرفعال کردن بستگي به سيستم و زمان معين دارد.
ژنراتورها مي‌توانند از طريق پردازش همزمان بصورت الکتريکي بهم متصل شوند. اين همزماني شامل ولتاژ، فرکانس و فاز قبل از اتصال ژنراتور به سيستم است. از دست رفتن همزماني پيش از اتصال مي‌تواند باعث يک اتصال کوتاه جريان بالا و يا ساييدگي و پاره گي در ژنراتور و يا تابلو برق آن شود. فرايند همزمانسازي مي‌تواند بصورت خودکار بوسيله يک ماژول سنکرون ساز خودکار انجام گيرد. همزمانساز خودکار ولتاژ، فرکانس و پارامترهاي فاز و ولتاژهاي باسبار زمانيکه سرعت توسط موتور يا ECM (ماژول کنترل موتور) تنظيم ميشود را از ژنراتور ميخواند. يک ديزل ژنراتور بار بيشتري ميگيرد هنگامي که سوخت براي احتراق در سيستم افزايش مي‌يابد و بار کم خواهد شد اگر تامين سوخت کاهش يابد.
بصورت ايده آل موتورهاي ديزل بايد در حداقل %30 تا %75 ماکزيمم بار خود راه‌اندازي شوند.
انواع مولد :
بر حسب کاربرد، کارخانجات سازنده مولدها چهار نوع موتور را پيشنهاد مي دهند:
اضطراريStandby ، پرايم praim ، دائم کار Continuous
مولد اضطراري Standby :
موتور ژنراتور در حالت قطع برق شهر به صورت خودکار اقدام به تامين برق مشترکين مي کند. يک مدل از ژنراتور بصورت استندباي ممکن است لازم باشد تا فقط چند ساعت در ماه عمل کند اما مدل‌هاي ديگري از ژنراتورهاي پرايم هستند که بايد بصورت پيوسته عمل کنند. شرکت‌هاي سازنده موتور ژنراتور برطبق يک توافق جهاني براي هر ژنراتور رتبه‌اي قائل مي‌شوند.
اين رتبه بندي‌ها استاندارد تعريف مي‌شوند تا اجازه انتخاب صحيح را بدهند و مقايسه خوبي بين سازنده‌ها صورت ميگيرد تا از عملکرد نادرست موتور ژنراتور جلوگيري کنند و راهنماي طراحان باشند.
مولد پرايم Priam :
معمولا در اماکني که موقتا به برق نياز دارند به کار مي آيند. مانند اردوگاه ها، نمايشگاه ها، اکتشاف معادن و کمپ ها. خروجي برق با بار متفاوت براي يک زمان نامحدود است. عموماً ظرفيت بار براي استفاده در موقعيت‌هاي ضروري براي ماکزيمم ?? ساعت را داراست. اين رتبه براي تمامي مدل‌هاي ژنراتور قابل استفاده نيست.
مولد دائم کار Continuous :
مولد هاي دائم کار Continuous براي امور نيروگاهي يا برق سراسري هستند. قابل کاربرد در فراهم کردن توان پيوسته براي يک بار ثابت براي زمانهاي نامحدود است. اين ژنراتور بار يکسان و پيوسته را راه‌اندازي ميکند و به موازات توان مصرفي پيوسته و اصلي براي ماکزيمم سطح مجاز، ???? ساعت در سال به کار گرفته مي‌شوند.
خرابي هاي موتور:
ديزل ژنراتور مي‌تواند از مسائلي سوء مانند رسوبات داخلي و تجمع کربن آسيب ببيند.
رسوبات داخلي و تجمع کربن به اين دليل است که دردوره‌هاي طولاني کارکرد ديزل ژنراتور يا با بار کم (زير 30 درصد) و يا با بار بيش از ظرفيت (بالاي 75 درصد) فعاليت داشته است.در چنين شرايطي (زير 30 درصد) ديزل به اصطلاح دچار خام سوزي ميشود و يا در شرايط استفاده از بارهاي غير مجاز (بالاي 75 درصد ) ديزل براي اين که دور( RPM )خود را ثابت نگه دارد و در نتيجه فرکانس ثابتي را تثبيت کند مجبور به تزريق سوخت بيش از حد ميشود که همين مهم در طول کارکرد موتور ايجاد کربن در محفظه موتور ميکند.
راه‌اندازي يک موتور با بار کم سبب فشارهاي به موتور ميشود و در نتيجه رينگ پيستون بصورت ضعيفي بسته ميشود. فشار سيلندري کم سبب احتراق ضعيف وفشار کم حاصل از احتراق کم و دما ميشود.
همچنين احتراق ناقص سبب شکل گيري دوده و پس ماند سوخت نسوخته ميشود که مسير رينگ‌هاي پيستون را بسته و مي‌چسباند و سبب کاهش شديد در کارايي ديزل ژنراتور ميشود و فشار کم ابتدايي را تشديد ميکند.و در حقيقت رسوب‌ها زماني ايجاد مي شوند که گازهاي گرم احتراقي بصورت ضعيفي مي‌وزند و رينگ پيستون را مسدود ميکنند و سبب نياز به روغن کاري بر روي ديواره‌هاي استوانه‌اي بدليل "سوخت ناگهاني" مي‌شوند و دوده‌هايي لعاب مانند ايجاد ميکنند. کربن سخت از احتراق ضعيف شکل ميگيرد و بسيار خراشنده و ساينده است، سپس سبب افزايش مصرف سوخت ميشود (دود آبي). .
سپس سوخت محترق نشده از پشت رينگ پيستون نشت ميکند و به سيستم روغن کاري سرايت ميکند. سوختن ناقص باعث ميشود که تزريق کننده‌هاي روغن بوسيله دوده مسدود شوند و باعث وخامت بيشتر در احتراق و ايجاد دودهاي سياه رنگ شوند. مشکلي که با شکل گيري اسيدها در روغن موتور افزايش يافته ميابد و اين ساخت اسيدي (جوهري) در روغن کاري باعث کندي ميشود اما بي‌نهايت فرسايشي و مخرب براي سطح ياتاقان ها است .
با ادامه اين روند ديزل دچار تنزل (افت) ميشود .چرخه تنزل به اين معناست که موتور بزودي بطور پيوسته آسيب مي‌بيند و ممکن است هرگز قادر به کار با توان اوليه خود نباشد.
راه‌اندازي تحت بار زير حد مجاز و بالاي حد مجاز به ناچار نه تنها باعث دود سفيد از سوخت نسوخته ميشود بلکه با گذشت زمانهاي بيشتر، با دود آبي و دود سياه ، حاصل از خرابي تزريق کننده هاي روغن موتور به يک الاينده هوا تبديل ميشود.
به هرحال اگر اين رسوبات پيشروي کند تا مرحله‌اي پيش ميروند که جاي رينگ‌هاي پيستون داخل شيارهايشان را تصرف ميکنند.
ايجاد رسوبات و يا کربن اتفاق افتاده در ديزل ژنراتوراگر در مراحل اوليه شناسايي شود، ميشود با رفع عيب ، عملکرد صحيح موتور ، عدم افت ديزل را تضمين کرد.به طوري که با چند نوبت تعويض روغن اين مشکل رسوب کربن حل ميشود.